Historia Sri Lanki: Przegląd dziejów od starożytności do współczesności

Sri Lanka, znana w starożytności jako Lanka lub Tambapanni, była zamieszkana już w paleolicie, o czym świadczą odkrycia archeologiczne na terenie jaskiń Fa Hien i Batadombalena. Pierwsi ludzie, którzy przybyli na wyspę, prawdopodobnie dotarli z subkontynentu indyjskiego około 125 000 lat temu. Około VI wieku p.n.e. na wyspie pojawili się Indoaryjczycy, którzy założyli pierwsze osady rolnicze.

Według tradycji buddyjskiej, opowiedzianej w „Mahavamsie”, w VI wieku p.n.e. książę Vijaya i jego towarzysze przybyli na Sri Lankę z północnych Indii, co zapoczątkowało powstanie ludu Syngalezów. Z czasem wykształciły się pierwsze państwa, takie jak Anuradhapura i Polonnaruwa.

Anuradhapura: Okres wczesnego królestwa (377 p.n.e.–1017 n.e.)

Królestwo Anuradhapury, założone w IV wieku p.n.e., stało się jednym z głównych ośrodków politycznych i religijnych. Było to centrum buddyzmu na wyspie, szczególnie po wprowadzeniu tej religii przez króla Dewanampiję Tissę, który przyjął nauki buddyjskie od Mahindy, syna indyjskiego cesarza Aśoki.

Znaczącym wydarzeniem było sprowadzenie sadzonki drzewa Bodhi, pod którym Budda osiągnął oświecenie. W Anuradhapurze powstały wspaniałe stupy, takie jak Ruwanwelisaya i Abhayagiri, które do dziś są ważnymi miejscami pielgrzymkowymi.

Okres Polonnaruwy (1017–1236)

Po upadku Anuradhapury, Polonnaruwa stała się nową stolicą. Był to czas intensywnego rozwoju gospodarczego i militarnego, szczególnie pod panowaniem króla Parakramabahu Wielkiego (1153–1186). Słynął on z budowy rozległych systemów irygacyjnych, które umożliwiły rozwój rolnictwa na dużą skalę.

Okres ten cechował się również rosnącymi wpływami tamilskimi z południowych Indii. Chociaż Polonnaruwa przeżywała okres świetności, wewnętrzne konflikty oraz najazdy obcych wojsk doprowadziły do jej upadku.

Najazdy tamilskie i królestwo Kotte (XIII–XVI wiek)

W XIII wieku Tamilowie z południowych Indii nasilili swoje ataki, co zmusiło syngaleskich władców do przeniesienia stolic do bardziej obronnych lokalizacji, takich jak Dambadeniya, Gampola i Kotte. Królestwo Kotte, założone w XIV wieku, stało się jednym z ostatnich dużych państw Syngalezów. Władcy Kotte, tacy jak król Parakramabahu VI, próbowali utrzymać kontrolę nad wyspą, lecz ich rządy były osłabiane przez wewnętrzne konflikty i rosnące wpływy europejskich mocarstw.

Jedna z kolorowych kamienic w Kandy

Okres kolonialny: Portugalczycy, Holendrzy i Brytyjczycy (1505–1948)

Pierwszymi Europejczykami, którzy dotarli na Sri Lankę, byli Portugalczycy w 1505 roku. Początkowo zainteresowani handlem przyprawami, szybko zaczęli budować fortyfikacje i podporządkowywać sobie lokalne królestwa. Portugalczycy wprowadzili chrześcijaństwo, a ich obecność wywołała sprzeciw lokalnych władców.

W XVII wieku Holendrzy wyparli Portugalczyków, przejmując kontrolę nad większością wyspy. Holendrzy kontynuowali handel przyprawami, jednocześnie wprowadzając reformy administracyjne i prawne.

Pod koniec XVIII wieku Sri Lanka przeszła pod panowanie Brytyjczyków. Brytyjczycy zmodernizowali gospodarkę, rozwijając plantacje herbaty, kauczuku i kawy. Wprowadzili również system edukacji oparty na języku angielskim, który znacząco wpłynął na kulturę i społeczeństwo.

Walka o niepodległość (XIX–XX wiek)

W XIX wieku na Sri Lance zaczęły się pojawiać ruchy niepodległościowe, inspirowane podobnymi ruchami w Indiach. W 1931 roku Brytyjczycy przyznali Sri Lance ograniczoną autonomię, wprowadzając system samorządowy. Po latach negocjacji Sri Lanka uzyskała niepodległość 4 lutego 1948 roku jako Dominium Cejlonu w ramach Wspólnoty Narodów. Pierwszym premierem został D.S. Senanayake.

Współczesność: Wojna domowa i odbudowa (1948–2025)

Mimo uzyskania niepodległości, Sri Lanka zmagała się z licznymi problemami etnicznymi i społecznymi. W 1983 roku wybuchła wojna domowa pomiędzy rządem a Tamilskimi Tygrysami (LTTE), która trwała aż do 2009 roku. Konflikt ten pochłonął tysiące ofiar i zniszczył infrastrukturę kraju.

Po zakończeniu wojny rząd rozpoczął proces odbudowy, koncentrując się na rozwoju gospodarczym i turystyce. W 2022 roku Sri Lanka stanęła w obliczu największego kryzysu gospodarczego od dziesięcioleci, co doprowadziło do masowych protestów i zmiany przywództwa politycznego.

Odkryj Sri Lankę z naszym ebookiem „Sri Lanka bez tajemnic”

Czy marzysz o podróży na Sri Lankę, ale nie wiesz, od czego zacząć? Nasz ebook to idealny towarzysz, który wprowadzi Cię w świat tej niezwykłej wyspy!

• Praktyczne wskazówki – sprawdzone porady, jak najlepiej zaplanować trasę, co zobaczyć i jak czerpać radość z każdej chwili na wyspie.
• Sekrety lokalnej kuchni – dowiedz się, jak smakuje prawdziwy ryż z curry i z czego konkretnie słynie lankijska kuchnia. 
• Inspirujące historie – autentyczne relacje, które pomogą Ci odkryć mniej znane, a równie fascynujące miejsca.
• Twój przewodnik zawsze pod ręką – nasz ebook możesz zabrać wszędzie, a jego przejrzysta struktura pozwoli Ci szybko znaleźć potrzebne informacje.

FAQ

Pytanie często zadawne przez klientów

To jest element tekstowy. Kliknij ten element dwukrotnie, aby edytować tekst. Możesz też dowolnie zmieniać rozmiar i położenie tego elementu oraz wszelkie parametry wliczając w to tło, obramowanie i wiele innych. Elementom tekstowych możesz też ustawić animację, dzięki czemu, gdy użytkownik strony wyświetli je na ekranie, pokażą się one z wybranym efektem.

Co spowodowało wybuch wojny domowej w Sri Lance?

Kiedy Sri Lanka uzyskała niepodległość i jak to wpłynęło na kraj?

Sri Lanka uzyskała niepodległość od Wielkiej Brytanii 4 lutego 1948 roku, stając się Cejlonem. W wyniku tego wydarzenia kraj zyskał autonomię polityczną, ale wyzwaniem stały się napięcia etniczne, które później przerodziły się w długotrwały konflikt wewnętrzny.

Jak wyglądała historia Sri Lanki pod panowaniem Europejczyków?

Sri Lanka była pod panowaniem Portugalczyków, Holendrów, a w końcu Brytyjczyków, którzy kontrolowali wyspę przez większość XIX i XX wieku. Podczas kolonializmu zmieniła się gospodarka, rozwinął się handel przyprawami, a Brytyjczycy zbudowali plantacje herbaty, które stały się jednym z głównych źródeł dochodów.

Jakie były główne wydarzenia w historii Anuradhapury?

Anuradhapura, założona w IV wieku p.n.e., była stolicą przez prawie tysiąc lat. Królowie tego królestwa wprowadzili buddyzm na Sri Lance, zbudowali monumentalne stupy i świątynie. Jednym z najważniejszych wydarzeń było sprowadzenie sadzonki drzewa Bodhi, pod którym Budda doznał oświecenia.

Jakie były początki cywilizacji na Sri Lance?

Sri Lanka była zamieszkana już w okresie paleolitu, a pierwsze rozwinięte cywilizacje pojawiły się około VI wieku p.n.e. dzięki przybyciu Indoaryjczyków. Za początek państwowości na wyspie uznaje się założenie królestwa Anuradhapura w III wieku p.n.e., które stało się jednym z najważniejszych ośrodków kulturowych i religijnych.